Echokardiografia

Echokardiografia jest to badanie dostarczające informacji na temat anatomii i czynności serca. Umożliwia wykrycie i oszacowanie ciężkości chorób serca, wad serca wrodzonych i nabytych.

Wybrane wskazania do badania echokardiograficznego są następujące:
1. Ocena funkcji skurczowej prawej i lewej komory
2. Ocena funkcji rozkurczowej prawej i lewej komory pod kątem oceny stopnia zaawansowania wady zastawkowej serca,
3. Nadciśnienie tętnicze
4. Ocena przerostu ścian mięśnia lewej komory
5. Ocena stopnia zaawansowania choroby niedokrwiennej serca,
6. Diagnozowanie przyczyn atrymii, zasłabnięć i utrat przytomności
7. Analizowanie przyczyn zatorowości obwodowej, w tym przyczyn udarów mózgu
8. Rozpoznawanie zawału serca, niewydolności serca, nadciśnienia płucnego , zatorowości płucnej,
9. Ocena funkcji prawej komory w chorobach płuc, takich jak POCHP
10. Ocena zmian zastawkowych w przebiegu przewlekłej choroby nerek
11. Ocena powikłań sercowych w przebiegu cukrzycy typu 2
12. Monitorowanie nieprawidłowości struktur serca obserwowanych w przebiegu chorób układu dokrewnego
13. Ocena chorób osierdzia

1. Ocena funkcji skurczowej lewej i prawej komory

Technika badania:

do badania lewej komory służy głowica sektorowa, która charakteryzuje się kwadratowym kształtem. Emitowana wiązka ultradźwiękowa ma przez to wydłużone pole proksymalne (Fresnela), przez co łatwiej penetruje wgłąb klatki piersiowej przechodząc prawie bez artefaktów przez przestrzenie międzyżebrowe. Okno akustyczne lokalizujemy w III, IV przestrzeni międzyżebrowej wzdłuż linii przymostkowej lewej oraz w okolicy koniuszkowej w V przestrzeni międzyżebrowej w linii pachowej przedniej lub pomiędzy linią środkowo-obojczykową lewą a pachową przednią. Do podstawowych projekcji należą

– projekcja przymostkowa w osi długiej (PLAX)

– projekcja przymostkowa w osi krótkiej (PSAX)

– pojekcja IV-jamowa w V przestrzeni międzyżebrowej

– projekcja V- jamowa w V przestrzeni międzyżebrowej

– projekcja nadmostkowa

– projekcja  podmostkowa

Ułożenie chorego:

– PLAX/ PSAX – chory ułożony jest na kozetce na lewym boku, lewą rękę kładzie pod głowę, prawą kończynę układamy wzdłuż ciała, kończyny dolne należy lekko ugiąć w stawie kolanowym

– Projekcje IV i V -jamowe – ułożenie na lewym boku jak w/w, korpus chorego należy lekko przechylić w stronę badającego

Technika posługiwania się głowicą

– w czasie wykonywania UKG należy wykonywać ruchy głowicą rotacyjne – polegające na przekręcaniu głowicy zgodnie z ruchami wskazówek zegara lub w przeciwnym kierunku (ang. rotating). Opisane manipulacje głowicą są szczególnie istotne przy przechodzeniu z projektowania PLAX do SAX

– Tilting – pochylanie głowicy w stosunku do powierzchni klatki piersiowej. Pomocne w czasie projektowania PSAX. W początkowym etapie obrazowania struktur serca w projekcji w osi krótkiej (SAX) widzimy segmenty środkowe lewej komory oraz płatki zastawki mitralnej. Kierując (pochylając) głowicę ku górze w kierunku badającego przesuwamy wiązkę promieni USG w kierunku zastawki pnia płucnego oraz zastawki aortalnej. Pochylając głowicę ku dołowy przesuwamy obraz z segmentów środkowych lewej komory do  okolicy koniuszka serca.

Obrazowanie struktur serca w zależności od uzyskanej projekcji

– PLAX – oś długa -projekcja przymostkowa – lewa komora (LV), przegroda międzykomorowa (IVS), tylna ściana lewej komory (PW), LAD – lewy przedsionek serca, AO – aorta – opuszka, pierścień, część wstępująca, Asc – rozwracie płatków zastawki aortalnej , RV – prawa komora, LVOT ujście lewej komory

– OŚ KRÓTKA – SAX – lewa komora – segmenty środkowe, przedni i tylny płatek zastawki mitralnej (MV), segmenty okołokoniuszkowe lewej komory, koniuszek lewej komory, segmenty podstawne lewej komory serca, lewa komora seca – ściana przednia, boczna, tylna, przegroda międzykomorowa, komora prawa serca, zastawka aortalna – płatki przednio-wieńcowy, lewo-wieńcowy i niewieńcowy, AVA – pole ujścia zastawki aortalnej, zastawka pnia płucnego, zastawka trójdzielna, pień płucny

 -projekcja 4-jamowa – lewa komora serca – ściana boczna, koniuszek, przegroda międzykomorowa, komora prawa -wolna ściana, przedsioki serca prawy i lewy, zastawka trójdzielna (TV), zastawka mitralna (MV)

– projekcja V-jamowa – w/w i dodatkowo płatki zastawki aortalnej, LVOT

Oznaczenia wykorzystywane do opisu badania (słowniczek)

M-mode – projekcja 1-wymiarowa do oceny grubości ścian lewej komory, przegrody międzykomorowej, wymiaru LAD przedsionka lewego, aorty – opuszki, pierścienia , części wstępującej, do oceny szerokości komory prawej

LVEDD – left ventricular end diastole diameter – wymiar końcoworozkurczowy lewej komory

IVS – przegroda między -komorowa – intravetricluar septum

LVPW – left ventricular posterior wall – tylna ściana lewej komory

RV – right ventricle – prawa komora

LAD – left atrium diameter – wymiar przedsionka lewego

Ao – aorta, podajemy wymiary pierścienia, opuszki, części wstępującej aorty

LVOT – left ventricluar outflow tract

USG płuc

Do wykonywania USG potrzebna jest głowica koweksowa 3,5-5,5 MHz. Potrzebne projekcje uzyskujemy przykładając głowicę do powierzchni klatki piersiowej pod kątem prostym w stosunku do linii żeber. Badanie pełne najlepiej wykonywać w 28 punktach klatki piersiowej po obu stronach na powierzchni przedniej i bocznej. Protokół skrócony BLUE obejmuje 4 główne regiony klatki piersiowej

Wiązka promieni ultradźwiękowych dociera do tkanki płucnej napotykając struktury powietrzne pęcherzyków płucnych. Ultradźwięki ulegając rozproszeniu tworzą artefakty rewerberacji – na obrazie USG widzimy wówczas linie A odpowiadające prawidłowemu –  upowietrznionemu miąższu płucnemu.

Na ekranie monitora widać równolegle ułożone w stosunku do siebie linie A – będącymi odwzorowaniem upowietrznionej prawidłowo tkanki płucnej. Nieprawidłowości polegają na powstawaniu po kątem linii B (artefakty ogona komety), które powstają przy zwiększonej ilości płynu w danej lokalizacji w przestrzeni międzyżebrowej. 

Technika badania

Do oceny sonograficznej tkanki płucnej i opłucnych wykorzystujemy głowice ultradźwiękową convexową i liniową. Głowica konweksowa ma kształt półksiężycowaty i emituje wiązkę ultradźwiękową o określonej częstotliwości i długości fali (3,5-6,5 MHz). Obrazowanie polega na przyłożeniu głowicy ultradźwiękowej do przestrzeni międzyżebrowych, najlepiej w płaszczyźnie prostopadłej do żeber. Znacznik należy ustawić w kierunku dogłowowym. Im większa ilość projekcji wykonywanych na przednio-bocznej powierzchni klatki piersiowej, tym badanie jest dokładniejsze i bardziej precyzyjne.

Do szybkiej oceny (wg schematu BLUE) wykorzystuje się ocenę 4 regionów przedniej części klatki piersiowej oraz ocenę jam opłucnowych. Pierwsze 2 projekcje symetryczne w stosunku do mostka w linii środkowo-obojczykowej , kolejne 2 nieco dalej w bok  w kierunku linii pachowej przedniej  i nieco niżej o 2-3 międzyżebrza. Przy obrazowaniu stryktur klatki piersiowej, żeber oraz linii opłucnowej w pierwszej kolejności obserwujemy delikatne ruchy ślizgania i przemieszczenia się góra/ dół i bocznie linii opłucnowej (zjawisko sliding’u). Blaszki opłucnej płucnej i opłucnej ściennej są hiperechogeniczne i nie powinny być pogrubiałe. Przy niewielkiej modyfikacji obrazu i zmianie częstotliwości można przybliżyć na ekranie monitora delikatne ruchy opłucnej. Linia opłucnej poprzedzielana jest cieniami akustycznymi żeber. Poniżej linii opłucnej można zaobserwować linie A. Linie A powstają na skutek zjawiska rewerberacji, które wynika z odbicia fal akustycznych.

Głowica emitująca wiązkę fali ultradźwiękowej napotyka barierę powietrzną – powietrza znajdującego się w pęcherzykach płucnych. 99% tkanki płucnej składa się z powietrza – które odbija o 180′ falę akustyczną , która powraca do głowicy i jest odbierana przez odbiornik. Zjawisko powtarza się wielokrotnie, dlatego na ekranie monitora można obserwować wielokrotności linii A ułożonych lineranie i idealnie równolegle do siebie. Bezpośrednio nie jesteśmy wstanie określić struktur płuc i oceniać ewentualne patologie, ale pośrednio wnioskujemy o ich pełnej i prawidłowej powietrzności dzięki zjawisku rewerberacji fal akustycznych. Linie A powtarzające się na ekranie monitora wzdłuż linii opłucnowej świadczą o prawidłowej i powietrznej strukturze tkanki płucnej znajdującej się poniżej głowicy w danej projekcji. Zaburzenie powietrzności płuc, np. przez przedostanie się płynu do pęcherzyków płucnych lub do przestrzeni międzypęcherzykowej (śródmiąższowej) będzie skutkować zaburzeniem linii A i powstaniem artefaktów o odmiennej charakterystyce. Są to tzw. linie B. Linie B przebiegają pod kątem w stosunku do linii opłucnej i linii A i świadczą o obecności m.in. płynu w przestrzeniach międzyzrazikowych.