Czym jest ginekomastia i dlaczego się pojawia? Ginekomastia to powiększenie piersi u mężczyzn, wynikające z rozrostu tkanki gruczołowej. Nazwa pochodzi od greckich słów „gynec” (kobieta) i „mastos” (pierś). Może występować w każdym wieku, często jako przypadkowe odkrycie lub defekt kosmetyczny, ale nierzadko także jako źródło stresu psychicznego.
Zdjęcie powyżej – hipoechogeniczne pasma tkanki gruczołowej jako domieszka tkanki tłuszczowej pomiędzy mięśniem piersiowym a skórą.
Jak wygląda ginekomastia i jakie objawy daje? Zwykle objawia się jako miękka, elastyczna lub twarda „guzowata” zmiana zlokalizowana za otoczką brodawki sutkowej. Często towarzyszy jej dyskomfort lub bolesność. Skóra nad zmianą zazwyczaj nie ulega zmianom.
W jakich okresach życia się pojawia?
- Okres noworodkowy: zwykle ustępuje samoistnie w pierwszym roku życia, związana z wpływem estrogenów matki.
- Okres pokwitania: najczęściej między 13. a 14. rokiem życia, zanika samoistnie w ciągu 18 miesięcy u większości chłopców.
- Po 60. roku życia: związana ze wzrostem produkcji estrogenów przez tkankę tłuszczową.
Skąd się bierze ginekomastia? Najczęściej jest efektem zachwiania równowagi hormonalnej między androgenami a estrogenami. Przyczyna często pozostaje niejasna, ale wyróżnia się wiele czynników, które mogą ją wywołać, m.in.:
- leki (np. spironolakton, werapamil, cymetydyna),
- substancje psychoaktywne (steroidy, marihuana),
- choroby (np. marskość wątroby, choroby nadnerczy),
- nowotwory (rzadko),
- zaburzenia genetyczne (np. zespół Klinefeltera).
Rola USG w diagnostyce ginekomastii Badanie ultrasonograficzne (USG) pozwala na odróżnienie ginekomastii od lipomastii, ocenę rodzaju zmiany i wykluczenie patologii.
Co oceniamy w USG?
- Ginekomastia: widoczna jako hipoechogeniczna masa za brodawką, o różnych typach morfologicznych (guzkowa, dendrytyczna, rozproszona).
- Lipomastia: powiększenie piersi związane z nadmiarem tłuszczu, bez rozrostu tkanki gruczołowej.
- Inne zmiany: torbiele, zapalenia (mastitis), choroba Mondora, gruczolakowłókniaki.
- Zmiany złośliwe: USG pozwala na wczesne wykrycie podejrzanych cech jak nieregularne granice, wzmożone unaczynienie, obecność „halo”.
Jak wygląda proces diagnostyczny?
- Wywiad kliniczny: lekarz pyta o czas trwania objawów, ból, choroby towarzyszące, przyjmowane leki i historię rodzinną.
- Badanie fizykalne: ocena piersi i okolicznych węzłów chłonnych.
- Badania krwi: ocena hormonów (LH, FSH, testosteron, estradiol, DHEA, prolaktyna, β-HCG).
- Badania obrazowe dodatkowe: np. USG jamy brzusznej, USG jąder.
Jak leczy się ginekomastię?
- Postępowanie zachowawcze: ginekomastia pokwitaniowa często ustępuje samoistnie.
- Leczenie farmakologiczne: leki hamujące estrogeny (tamoksyfen, anastrozol).
- Leczenie chirurgiczne: u pacjentów z długotrwałą, bolesną lub psychicznie obciążającą postacią ginekomastii.
Praktyczne wskazówki dla pacjenta
- Przygotuj się do wizyty — lista leków, objawy, choroby przewlekłe.
- Podczas USG nie obawiaj się pytań i bądź spokojny — to badanie bezbolesne.
- Po badaniu wykonaj zalecane testy i stosuj się do zaleceń lekarza.
- Bądź otwarty w rozmowie z lekarzem — to klucz do postawienia trafnej diagnozy.
Piśmiennictwo:
- Draghi F, Tarantino CC, Madonia L, Ferrozzi G. Ultrasonography of the male breast. Ultrasound. 2011;14(3):122–129.
- Blau M, Hazani R, Hekmat D. Anatomy of the Gynecomastia Tissue and Its Clinical Significance. Reconstr Surg Glob Open. 2016;4(8):e854.
- Lemaine V, Cayci C, Simmons PS, Petty P. Gynecomastia in Adolescent Males. Semin Plast Surg. 2013;27(1):56–61.
- Cuhaci N, Polat SB, Evranos B, Ersoy R, Cakir B. Gynecomastia: Clinical evaluation and management. Indian J Endocrinol Metab. 2014;18(2):150–158.
- Yuan WH, Li AF, Chou YH, Hsu HC, Chen YY. Clinical and ultrasonographic features of male breast tumors: A retrospective analysis. Indian J Endocrinol Metab. 2014;18(2):150–158.
- Costanzo PR, Pacenza NA, Aszpis SM, et al. Clinical and Etiological Aspects of Gynecomastia in Adult Males: A Multicenter Study. Biomed Res Int. 2018;2018:8364824.