Przegląd obrazowania USG
Jak dokonujemy pomiarów?
Pomiarów śledziony dokonujemy w osi podłużnej i poprzecznej. Wymiar poprzeczny stanowi odcinek mierzony od wnęki do maksimum krzywizny większej i wynosi prawidłowo 30-50 mm. Pomiar dwubiegunowy maksymalnie wynosi 120-130 mm. Jest nieco większy u osób szczupłych i wysokich – przy zmniejszeniu wymiaru poprzecznego.
Zdjęcie po stronie lewej . Śledziona – pomiar w osi długiej narządu.
Śledziona wykazuje zaokrąglenie u pacjentów z pykniczną budową ciała. Objętość śledziony maleje wraz z wiekiem, u dzieci jest stosunkowo większa. Prawidłowo kształt śledziony jest półksiężycowaty, ma gładki zarys, na wewnętrznej krawędzi widać żłobienia i uwypuklenia.
Echogeniczność śledziony jest wyraźnie większa niż echogeniczność kory nerki i nieznacznie większa niż echogeniczność wątroby.
U 10% badanych pacjentów występuje śledziona dodatkowa, może mieć wymiary do 30 mm i znajduje się zazwyczaj we wnęce śledziony głównej lub przy przyśrodkowym jej zarysie. Śledziona dodatkowa ma wyraźną szypułę naczyniową- echogeniczność odpowiada śledzionie właściwej.
Powiększenie śledziony.
Splenomegalia ma wieloczynnikowe tło, tj. powiększenie śledziony występuje w chłoniakach, marskości wątroby, chorobach spichrzeniowych, nadciśnieniu wrotnym, zakrzepicy żyły śledzionowej.
Notatka. Splenomegalia – przyczyny:
- Chłoniaki
- Marskość wątroby
- Choroby spichrzeniowe
- Nadciśnienie wrotne
- Zakrzepica żyły śledzionowej
| Przyczyny hiposplenii: Enteropatia glutenowa Radioterapia Colitis ulcerosa GVHD Anyloidoza |
Hiposplenia – zmniejszona objętość śledziony występuje rzadko w enteropatii glutenowej oraz we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i u chorych obciążonych hematologicznie z chorobą przeszczep przeciwko gospodarzowi. Zmniejszone wymiary śledziony występują ponadto w anemii sierpowatej, amyloidozie oraz stanach po napromieniowaniu okolicy lewego boku jamy brzusznej (radioterapia).
Zmiany ogniskowe śledziony
| Łagodne zmiany ogniskowe śledziony Naczyniaki Torbiele pourazowe Torbiele dysontogenetyczne |
Łagodne pierwotne zmiany ogniskowe śledziony to m.in. torbiele dysontogenetyczne – widoczne w USG jako zbiorniki płynowe z przegrodami łącznotkankowymi. Wykazują silne wzmocnienie akustyczne i boczne rozpraszanie oraz ruchomy i hiperakustyczny materiał wewnątrz.
Naczyniaki śledziony
to m.in. naczyniaki jamiste o większych, kilkucentymetrowych wymiarach i znacznie wzmożonej echogeniczności (hiperechogeniczne) – trudne do zróżnicowania z lipoma i angioma (tłuszczakami i zwykłymi naczyniakami). Fibrosarcoma, agresywny nowotwór (czyli włókniakomięsak) to raczej ciekawostka diagnostyczna- występuje niezmiernie rzadko.
Wtórne ogniska w śledzionie mają charakter m.in. zmian pseudotorbielowatych – szczególnie po urazach.
W ocenie śledziony pod kątem ewentualnych patologicznych ognisk należy dokładnie prześledzić przebieg wnęki w poszukiwaniu bezechowych tętniaków tętnicy śledzionowej. Położone rzadziej wewnątrznarządowo mają tendencje do samo-kontrastowania.
Zdjęcie po stronie lewej. Pourazowa torbiel rzekoma śledziony. Obraz przedstawia pozostałości po uszkodzonej tkance wewnątrz torbieli oraz pogrubioną ścianę zaznaczoną strzałkami. Pacjentka lat 60 z wywiadem urazowym jamy brzusznej.
Chłoniaki śledziony
Patologiczne nacieki w przebiegu chłoniaka (lymphoma) mają postać od drobnoguzkowych i rozsianych – obserwowanych w postaciach o mniejszej agresywności – po duże, policykliczne masy tkankowe o niskiej lub mieszanej echogeniczności. Zmiany drobnoguzkowe obserwowane są również w przebiegu grzybic układowych u chorych z immunosupresją
Zdjęcia po stronie lewej A i B. Agresywny chłoniak u 58 –letniego mężczyzny. Masa chłoniaka jest hipoechogeniczna, powoduje powiększenie śledziony. Obrysy są nierówne i policykliczne.
Zdjęcie po stronie lewej. USG jamy brzusznej u 68 –letniego chorego z rozpoznanym rakiem oskrzela. Widoczna jest metastaza w śledzionie. Znaczniki ustawione są na zmianie ogniskowej metastatycznej – o obniżonej echogeniczności. Widoczne jest ponadto hiperechogeniczne halo, dające łącznie obraz „tarczy strzelniczej”.
Zwapnienia śledziony
Powstają wskutek zmian zejściowych po stanach zapalnych śledziony (takich jak przewlekłe zakażenia ziarniniakowe, gruźlica), wtórnych zmian inwolucyjnych po zawale śledziony oraz na skutek zmian pourazowych. Zwapnienia występujące wzdłuż naczyń krwionośnych zazwyczaj korelują z miażdżycą. W badaniu USG dają one silny sygnał hiperakustyczny, rzucający liczne cienie. Zwapnienie śledziony i ciałka Gamna-Gandy’ego to mnogie ogniska złogów hemosyderyny i wapnia w miąższu śledziony wtórne do krwotoku. Często obserwuje się je u pacjentów z marskością wątroby i nadciśnieniem wrotnym, a także u pacjentów z zakrzepicą żyły śledzionowej, niedokrwistością hemolityczną, hemochromatozą lub urazem.
Zdjęcie po stronie prawej. Zwapnienie śledziony i ciałka Gamna-Gandy’ego – przyczyny:
- Marskość wątroby
- Nadciśnienie wrotne
- Przewlekłe zapalenia ziarniniakowe
- Zmiany pourazowe (po krwawienianiach)
- Hemochromatoza
Zawał śledziony w USG
W przebiegu niedokrwienia śledziony chory badany zgłasza dolegliwości bólowe w okolicy lewej flanki brzucha. W obrazie USG widząc obszar hipoechogeniczny o klinowatym kształcie, biegnącym od torebki narządu w kierunku wnęki mamy prawo rozważyć rozpoznanie zawału. Zawał śledziony przykładowo może występować w przebiegu posocznicy, ciężkiego zapalenia płuc. W fazie przewlekłej dochodzi do miejscowego upłynnienia tkanki zawałowej, co daje obraz zbiornika płynowego. Zawał śledziony może być również powikłaniem zabiegów endowaskularnych – np. w przebiegu embolizacji zmian ogniskowych wątroby (hepatoma).
Zdjęcie po stronie lewej. Zawał śledziony w USG. Charakterystyka zmian: Obwodowy i klinowaty hipoechogeniczny obszar. Wynika z okluzji tętnicy śledzionowej lub zakrzepicy żylnej żyły śledzionowej. W zakrzepicy żyły śledzionowej dochodzi do powiększenia śledziony co wynika z przekrwienia biernego. W fazie przewlekłej dochodzi do zmniejszenia rozmiarów śledziony i zwiększenia jej echogeniczności.
Obraz po lewej. Przedstawia obszar o obniżonej echogeniczności o klinowatym kształcie umiejscowiony podtorebkowo. W jamie opłucnowej obecny jest echo-ujemny płyn. Rozpoznajemy zawał śledziony. Badanie kolorowego dopplera przydatne jest do oceny stopnia unaczynienia widocznego obszaru. Obecność przepływu w badaniu doppler nie wyklucza rozpoznania zawału, gdyż może świadczyć o rekanalizacji zamkniętego naczynia śledzionowego.
Zdjęcie po stronie lewej. Krwawienie wewnątrz śledziony. Lokalizacja podtorebkowa. Półksiężycowata warstwa krwi obniża echogeniczność w obserwowanym fragmencie w pobliżu bieguna górnego śledziony. Z czasem krwiak podlega ewolucji i zmienia swoją teksturę.