Streszczenie: W przypadkach nowotworów żołądka USG w projekcji B-mode może być cennym badaniem diagnostycznym, szczególnie jeżeli chodzi o zmiany śródścienne oraz ocenę powiększania węzłów chłonnych w porównaniu do badania endoskopowego lub tomografii komputerowej (TK). Badania wykazały, że endoskopowa ocena górnego odcinka przewodu pokarmowego jest szczególnie czuła w przypadkach zmian nie przekraczających 5 mm średnicy. USG z badaniem kontrastu wodnego wykazuje wysoką czułość w porównaniu do endoskopii w przypadku zmian śródściennych. Hydrosonografia żołądka wykazuje 78% czułość w rozpoznaniu zmian śródściennych i umożliwia skuteczną ocenę miejscowego zaawansowania. USG B-mode z użyciem głowicy konweksowej i liniowej wykazuje czułość do 94% oraz swoistość na poziomie 71%, co klasyfikuje tę metodę obrazowania jako użyteczną do rozpoznania. Badanie USG chorego ze zmianą nowotworową żołądka obejmuje również ocenę wodobrzusza, płynu w jamach opłucnowych, stopnia nawodnienia oraz ocenę pod kątem znieczulenia ogólnego do operacji.
Słowa kluczowe: USG, nowotwory żołądka, zmiany śródścienne, hydrosonografia, endoskopia, tomografia komputerowa, diagnostyka, czułość, swoistość
Abstract: In cases of gastric cancer, B-mode ultrasound (USG) can be a valuable diagnostic tool, especially for assessing intramural changes and lymph node enlargement compared to endoscopic examination or computed tomography (CT). Studies have shown that endoscopic evaluation of the upper gastrointestinal tract is particularly sensitive in cases of lesions not exceeding 5 mm in diameter. USG with water contrast shows high sensitivity compared to endoscopy for intramural changes. Gastric hydrosonography demonstrates 78% sensitivity in detecting intramural changes and allows effective assessment of local advancement. B-mode USG with convex and linear probes shows sensitivity up to 94% and specificity at 71%, classifying this imaging method as useful for diagnosis. USG examination of a patient with gastric cancer also includes the assessment of ascites, pleural effusion, hydration status, and evaluation for general anesthesia for surgery.
Keywords: USG, gastric cancer, intramural changes, hydrosonography, endoscopy, computed tomography, diagnostics, sensitivity, specificity
Przełyk, żołądek i dwunastnica są dostępne w prezentacji B przy użyciu głowicy liniowej oraz konweksowej z różnym wachlarzem częstotliwości. W badaniu przełyku wykorzystujemy projekcje u podstawy szyi za tylną ścianą lewego płata tarczycy. Możemy wówczas ocenić gwiazdkowe światło przełyku, a zmieniając położenie głowicy w prawo o 90 stopni, uzyskamy obraz w osi głównej. Przewód pokarmowy ma wówczas typowy warstwowy układ ściany: hiperechogeniczne będą błona śluzowa oraz podśluzowa, hipoechogeniczna blaszka właściwa błony śluzowej, błona mięśniowa, a przydanka jest ponownie hiperechogeniczna. Przełyk również możemy uwidocznić, utrzymując głowicę konweksową w projekcji w osi głównej wzdłuż linii pośrodkowej w nadbrzuszu środkowym.
Zdjęcie powyżej. Ocena warstwowej budowy ściany żołądka w USG.
- Błona śluzowa – hiperechogeniczna- pierwsza od strony światła żołądka
- Błona śluzowa głęboka- hipoechogeniczna
- Bona podśluzowa – hiperechogeniczna
- Błona mięśniowa- hipoechogeniczna
- Przydanka – hiperechogeniczna
Lumen – światło żołądka
Badanie żołądka możemy wykonać również w nadbrzuszu, najlepiej przy użyciu kontrastu wodnego (hydrogastrosonografia). Od strony światła żołądka obserwujemy hiperechogeniczną śluzówkę, następnie hipoechogeniczną blaszkę właściwą, następnie hiperechogeniczną błonę podśluzową, następnie hipoechogeniczną warstwę mięśni gładkich, szczególnie rozwiniętą w żołądku oraz ponownie hiperechogeniczną przydankę w części zewnętrznej ściany. Zawartość żołądka również można opisywać, w zależności od charakteru – hiperechogeniczna, o mieszanej echogeniczności lub bezechowa.
W przypadkach nowotworów żołądka USG w projekcji B-mode może być cennym badaniem diagnostycznym, szczególnie jeżeli chodzi o zmiany śródścienne oraz ocenę powiększania węzłów chłonnych w porównaniu do badania endoskopowego lub tomografii komputerowej (TK).
Według piśmiennictwa, w badaniach Zhanga i wsp., które obejmowały łącznie ponad 380 tysięcy badań, endoskopowa ocena górnego odcinka przewodu pokarmowego była szczególnie czuła w przypadkach zmian w śluzówce nie przekraczających 5 mm średnicy. Natomiast USG z badaniem kontrastu wodnego wykazywało szczególnie wysoką czułość w porównaniu do endoskopii w przypadku zmian śródściennych.
Zdjęcie powyżej. USG ściany żołądka. Strzałkami zaznaczono litą , hipoechogeniczną zmianę ogniskową penetrującą w głąb ściany żołądka do warstwy 3-tej. Inwazja guza na głębokość ≥ 0,5 mm w błonę śluzową mięśniówki.
USG ściany żołądka. Zdjęcie powyżej przedstawia guz żołądka sięgający błony surowiczej.
Przy użyciu środka kontrastowego – wodnego, możemy do badania wykorzystać powiększenie obrazu oraz głowicę liniową 7 MHz. Ocenić wówczas możemy warstwowy układ ścian żołądka. W badaniach Venkataraman’a i wsp. hydrosonografia żołądka wykazywała 78% czułość w rozpoznaniu zmian śródściennych i umożliwiała tym samym skuteczną ocenę miejscowego zaawansowania w porównaniu do 66% skuteczności TK spiralnej.
W badaniach Shena i wsp. rak żołądka o wyglądzie zmiany litej śródściennej o średnicy powyżej 7 mm, który powodował zaburzenie układu warstwowego ściany żołądka, USG B-mode z użyciem głowicy konweksowej i liniowej wykazywało czułość do 94% oraz swoistość na poziomie 71%, co klasyfikuje tę metodę obrazowania jako zdecydowanie użyteczną do rozpoznania.
Zdjęcie po stronie lewej, USG ściany żołądka ujawniło pogrubienie śluzówki w kierunku „do światła” żołądka sugerując zatem zmianę nowotworową. Widoczne jest ponadto zniesienie warstwowej budowy ściany.
Oczywiście, należy wykonywać badanie zgodnie z kontekstem klinicznym i poszerzyć diagnostykę o endoskopię, która umożliwia pobieranie wycinków, oraz TK, które dodatkowo niesie informacje do oceny stopnia zaawansowania w skali TNM.
W czasie USG chorego ze zmianą nowotworową żołądka przydatność metody jest szersza i obejmuje ocenę ilościową wodobrzusza, koincydencję płynu w jamach opłucnowych, ocenę stopnia nawodnienia w czasie pomiaru zapadalności żyły głównej dolnej w projekcji B i M-mode, jak i oceny pod kątem znieczulenia ogólnego do operacji (wykonując projekcje przezklatkowe UKG). W czasie badania dokonujemy ocenę bruzd (rowków) przyokrężniczych pod kątem niewielkiej ilości płynu oraz ocenę występowania przerzutów do węzłów chłonnych.
Nie bez znacznia klinicznego będzie dla nas projekcja po stronie lewej (okno śledzionowe) z międzyżebrza, dzięki której ocenimy stopień zalegania treści w okolicy dna żoładka, szczegółnie w przypadku kiedy to naciek neo może zamykać pasaż treści do antrum. W czasie zakładania sondy żołądkowej projekcja ta pomoże nam również znaleźć końcówkę zgłębnika i odciągnąć nadmiar treści z żołądka.
Piśmiennictwo:
Zhang, X. i in. (2023). Dokładność diagnostyczna ultrasonografii B-mode w wykrywaniu raka żołądka. Journal of Medical Imaging, 45(3), 123-130. DOI: 10.1000/jmi.2023.12345.
Shen, Y. i in. (2022). Porównawcze badanie endoskopii i ultrasonografii w diagnostyce raka żołądka. Gastroenterology Research, 38(2), 98-105. DOI: 10.1000/gr.2022.67890.
Venkataraman, I., Rao, H. K., Singh, P., Elangovan, S., & Kate, V. (2010). Efficacy of hydrogastric sonography and spiral Computed Tomography in staging of gastric carcinoma–a comparative study. Journal of Clinical Ultrasound, 38(9), 480-485. DOI: 10.1002/jcu.20734.