R Korczyk. 8.9.2024 Gabinet.USG
Streszczenie. Diagnostyka uchyłka okołobańkowego dwunastnicy w okolicy głowy trzustki jest kluczowa dla prawidłowego rozpoznania i leczenia dolegliwości w nadbrzuszu. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego pozostaje złotym standardem, jednak w sytuacjach, gdy nie jest możliwa, dokładne badanie USG z zastosowaniem niegazowanej wody jako środka kontrastowego może być skuteczną alternatywą. Ważne jest również różnicowanie objawu “brudnego cienia” z innymi stanami chorobowymi, aby zapewnić pacjentowi odpowiednie leczenie. Różnicowanie tego objawu – wypicie 500 ml wody niegazowej. Inne stany chorobowe przebiegające z tym objawem – perforacja dwunastnicy, ropień, powietrze w żyle głownej dolnej.
Uchyłek, jako uwypuklenie ściany dwunastnicy, może być przyczyną dolegliwości w nadbrzuszu, odbijania oraz nawracających wzdęć. Badaniem z wyboru jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, na którą nie zawsze można jednak uzyskać zgodę pacjenta. W takiej sytuacji klinicznej warto szczególnie dokładnie prześledzić okolicę głowy trzustki oraz ścianę żołądka dostępną w badaniu.
Zdjęcie powyżej. Hiperechogeniczna linia z długim cieniem daje obraz “brudnego cienia” mogącego odpowiadać uchyłkowi okołobańkowemu XII-cy.
W okolicy głowy trzustki, w sytuacji występowania linii hiperechogenicznej dającej długi cień akustyczny (“brudny cień”) za głową trzustki, można spodziewać się m.in. uchyłka okołobańkowego dwunastnicy. Częściej występuje on u starszej populacji i może przyczyniać się do akumulacji resztek pokarmowych i bezoaru oraz zapalenia śluzówki. Objaw “brudnego cienia” w USG można różnicować również z innymi stanami chorobowymi, takimi jak perforacja części zstępującej dwunastnicy, ropień w D1, obecność powietrza w żyle głównej dolnej.
Zdjęcie powyżej. W- wątroba, lewy płat, P- przewód żólciowy wspólny, przesuwa się ku przodowi po wypiciu płynu, Ż- żyła głowna dolna, A – aorta brzuszna. T – trzustka , głowa. Badanie USG jamy brzusznej w prezntacji B, nadbrzusze w ułożeniu chorego na plecach.
Dalsze postępowanie będzie polegało na wypiciu 500 ml niegazowanej wody mineralnej, co wypełni żołądek oraz początkowy odcinek dwunastnicy, łącznie z uchyłkiem, który przesunie przewód żółciowy wspólny ku przodowi. Wypicie płynu działa jak okno akustyczne i ułatwia ocenę pola okołobańkowego. Pozostała diagnostyka, jaka może być wykorzystana, to m.in. RTG przeglądowe z podaniem środka doustnego kontrastowego. MRI oraz TK mogą być nieskuteczne z powodu artefaktów ruchowych (gorsza rozdzielczość czasowa badania MRI). Badaniem z wyboru pozostaje oczywiście endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Wydłużenie badania USG w “zwykłej” prezentacji B, bez wykorzystania metod takich jak doppler, ale poszerzone o dwuetapowe badanie z podaniem prostego środka kontrastowego, jakim jest niegazowana woda, może doprowadzić do rozpoznania bez konieczności wykonywania wyrafinowanych badań, takich jak MRI czy TK.
Piśmiennictwo:
Smereczyński A.: Praktyka kliniczna – ultrasonografia: 76-letnia kobieta z rozbieżnymi wynikami badań obrazowych trzustki. Med. Prakt., 2016; 2: 81–82