Keywords: portal vein thrombosis, classification of portal vein thrombosis, symptoms of portal vein thrombosis in ultrasound
Słowa kluczowe: zakrzepica żyły wrotnej, podział zakrzepicy żyły wrotnej, objawy zakrzepicy żyły wrotnej w USG
Streszczenie
Zakrzepica żyły wrotnej w fazie ostrej w USG może nie mieć objawów, a jedynym stanem, jaki znajdziemy, jest obrzęk jelita. W fazie przewlekłej, po 3 tygodniach, obserwujemy transformację jamistą, brak żyły wrotnej w obrazowaniu w USG, echogeniczne światło naczynia lub naciek nowotworowy na naczynie. Badanie Doppler USG umożliwia wstępne rozpoznanie. Do potwierdzenia wystarcza angio-CT.
Abstract
Portal vein thrombosis in the acute phase may not have symptoms on ultrasound, with the only finding being bowel edema. In the chronic phase, after 3 weeks, we observe cavernous transformation, absence of the portal vein in ultrasound imaging, echogenic vessel lumen, or neoplastic infiltration of the vessel. Doppler ultrasound allows for preliminary diagnosis. Angio-CT is sufficient for confirmation.
Zakrzepica żyły wrotnej (PVT)
jest poważnym stanem klinicznym, charakteryzującym się obecnością zakrzepu w obrębie żyły wrotnej, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. W diagnostyce i monitorowaniu PVT kluczową rolę odgrywa ultrasonografia dopplerowska, w tym Doppler impulsowy (PW).
Średnica żyły wrotnej u zdrowych osób wynosi zazwyczaj 11 mm ± 2 mm i nie koreluje bezpośrednio z nadciśnieniem wrotnym. Przepływ krwi w żyłach wrotnych oceniany za pomocą dopplera pulscynego jest monofazowy i podlega fluktuacjom zależnym od czynności układu sercowo-naczyniowego oraz fazy oddechowej. Przepływ ten jest proporcjonalny do wskaźnika masy ciała (BMI) i ma charakter falujący u zdrowych ochotników.
Manewr Valsalvy może prowadzić do poszerzenia naczynia, a poszerzona żyła główna dolna (VCI) wpływa na żyłę wrotną, co jest szczególnie widoczne w przypadku prawokomorowej niewydolności serca.
Prawidłowa prędkość przepływu krwi w żyłach wrotnych mierzona za pomocą PW wynosi od 16 do 40 cm/sek.
Zrozumienie tych parametrów jest kluczowe dla prawidłowej oceny i monitorowania pacjentów z podejrzeniem zakrzepicy żyły wrotnej, co pozwala na wczesne wykrycie zmian patologicznych i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
W badaniu ultrasonograficznym (USG) ostrej zakrzepicy żyły wrotnej możemy spodziewać się objawów przekrwienia biernego ścian jelita, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do martwicy.
Przewlekła zakrzepica żyły wrotnej.
W przewlekłej zakrzepicy, rozwijającej się w okresie od 3 tygodni do 3 miesięcy, może dojść do rozwinięcia się krążenia obocznego w obrębie splotów żylnych więzadła wątrobowo-dwunastniczego (transformacja jamista), co można stwierdzić za pomocą dodatkowych technik obrazowania, takich jak kolorowy Doppler.
Według Ueno i wsp., przewlekła zakrzepica może prowadzić do trzech podtypów zmian w obrazie ultrasonograficznym:
- Transformacja jamista, gdzie pień żyły wrotnej jest niewidoczny, występuje w zakrzepicy nienowotworowej,
- Transformacja jamista istnieje, a światło żyły wrotnej wypełnione echogenicznym materiałem, nie można różnicować przyczyn na nowotworowe i nienowotworowe,
- Transformacja jamista z obecnością chorobowo unaczynionego guza w świetle żyły wrotnej. Przemawia jednoznacznie za etiologią nowotworową. W badaniu dopplera można stwierdzić chaotyczny wzór unaczynienia tętniczego w guzie.
W około 50% przypadków nie można ustalić przyczyny zakrzepicy. W pierwszych dwóch podtypach przyczyna może być nienowotworowa. W obrazie ultrasonograficznym można również zaobserwować powiększenie wątroby i śledziony, w tym powiększenie płata ogoniastego wątroby. Objawami nadciśnienia wrotnego mogą być wodobrzusze i rozwinięte krążenie oboczne, stwierdzone w endoskopii jako żylaki przełyku.
Badaniami potwierdzającymi zakrzepicę żyły wrotnej są angio-TK oraz angio-MR, które pozwalają na dokładną ocenę żyły wrotnej oraz anatomii krążenia obocznego.
Zakrzepica żyły wrotnej (PVT) może mieć różnorodne przyczyny, które prowadzą do upośledzenia odpływu krwi z układu wrotnego i rozwoju nadciśnienia wrotnego. Oto główne przyczyny zakrzepicy żyły wrotnej:
- Idiopatyczna zakrzepica: W około 50% przypadków przyczyna zakrzepicy nie jest znana. Taka zakrzepica jest określana jako idiopatyczna.
- Marskość wątroby: Jest to najczęstsza znana przyczyna zakrzepicy żyły wrotnej. Zakrzepica występuje u 1,3–9,8% pacjentów ze zdekompensowaną marskością wątroby. Marskość prowadzi do zmian strukturalnych w wątrobie, które mogą sprzyjać powstawaniu zakrzepów.
- Nowotwory złośliwe narządów jamy brzusznej: Nowotwory, zwłaszcza te zlokalizowane w jamie brzusznej, mogą bezpośrednio naciekać żyłę wrotną lub powodować zmiany w krzepliwości krwi, co sprzyja zakrzepicy.
- Stany nadkrzepliwości: Różne stany, takie jak trombofilia, mogą prowadzić do zwiększonej skłonności do tworzenia zakrzepów. Mogą to być wrodzone lub nabyte zaburzenia krzepliwości krwi.
- Zapalenia: Infekcje i stany zapalne, takie jak zapalenie uchyłków jelita grubego, wyrostka robaczkowego, trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych oraz nieswoiste choroby zapalne jelit, mogą prowadzić do zakrzepicy poprzez bezpośrednie uszkodzenie ściany naczynia lub zmiany w krzepliwości krwi.
- Uszkodzenie żylnego układu wrotnego: Urazy, w tym jatrogenne (spowodowane procedurami medycznymi), mogą prowadzić do zakrzepicy poprzez bezpośrednie uszkodzenie naczyń krwionośnych.
Piśmiennictwo
Krawczyk M Patkowski W Szczepanek M 2022 Zakrzepica żyły wrotnej Medycyna Praktyczna Podręcznik
Ueno T et al 2020 Chronic portal vein thrombosis Imaging findings and clinical implications Journal of Hepatology 72(3) 543-555
Smereczyński A., Krzyształowski A.: Praktyka kliniczna – ultrasonografia: 22-letni mężczyzna z bólem prawego podżebrza. Med. Prakt., 2015; 5: 84–88
Garcia-Pagan JC et al 2018 Diagnosis and management of portal vein thrombosis in cirrhosis Journal of Hepatology 68(2) 326-337
Sogaard KK et al 2015 Portal vein thrombosis Risk factors clinical presentation and treatment Hepatology 61(2) 610-622
Condat B et al 2001 Current management of portal vein thrombosis Journal of Clinical Gastroenterology 33(1) 64-70