Echokardiografia

Echokardiografia to badanie, które dostarcza szczegółowych informacji na temat anatomii i czynności serca. Dzięki temu badaniu można wykryć i ocenić stopień zaawansowania różnych chorób serca, zarówno wrodzonych, jak i nabytych.


Badanie echokardiograficzne jest szczególnie przydatne w następujących przypadkach:

  1. Ocena funkcji skurczowej prawej i lewej komory: Badanie pozwala na dokładne zbadanie, jak dobrze serce pompuje krew.
  2. Ocena funkcji rozkurczowej prawej i lewej komory: Pomaga w ocenie, jak dobrze serce się rozkurcza i napełnia krwią, co jest istotne przy ocenie wad zastawkowych serca.
  3. Nadciśnienie tętnicze: Echokardiografia może pomóc w ocenie wpływu wysokiego ciśnienia krwi na serce.
  4. Ocena przerostu ścian mięśnia lewej komory: Badanie pozwala na wykrycie i ocenę przerostu mięśnia sercowego, co może być wynikiem nadciśnienia lub innych chorób.
  5. Ocena stopnia zaawansowania choroby niedokrwiennej serca: Echokardiografia pomaga w ocenie, jak bardzo choroba niedokrwienna wpłynęła na serce.
  6. Diagnozowanie przyczyn arytmii, zasłabnięć i utrat przytomności: Badanie może pomóc w znalezieniu przyczyn nieregularnego bicia serca, omdleń i utrat przytomności.
  7. Analizowanie przyczyn zatorowości obwodowej, w tym przyczyn udarów mózgu: Echokardiografia może pomóc w wykryciu źródeł zatorów, które mogą prowadzić do udarów.
  8. Rozpoznawanie zawału serca, niewydolności serca, nadciśnienia płucnego, zatorowości płucnej: Badanie jest kluczowe w diagnozowaniu tych poważnych stanów.
  9. Ocena funkcji prawej komory w chorobach płuc, takich jak POChP: Echokardiografia może ocenić, jak choroby płuc wpływają na prawą komorę serca.
  10. Ocena zmian zastawkowych w przebiegu przewlekłej choroby nerek: Badanie może wykryć zmiany w zastawkach serca spowodowane przewlekłą chorobą nerek.
  11. Ocena powikłań sercowych w przebiegu cukrzycy typu 2: Echokardiografia pomaga w monitorowaniu wpływu cukrzycy na serce.
  12. Monitorowanie nieprawidłowości struktur serca obserwowanych w przebiegu chorób układu dokrewnego: Badanie jest użyteczne w ocenie zmian w sercu spowodowanych chorobami hormonalnymi.
  13. Ocena chorób osierdzia: Echokardiografia może wykryć choroby osierdzia, czyli błony otaczającej serce.

Dzięki echokardiografii lekarze mogą dokładnie ocenić stan serca i zaplanować odpowiednie leczenie, co jest kluczowe dla poprawy zdrowia pacjentów z chorobami serca.


Technika badania echokardiograficznego:

Do badania lewej komory serca używa się głowicy sektorowej, która ma charakterystyczny kwadratowy kształt. Emitowana przez nią wiązka ultradźwiękowa posiada wydłużone pole proksymalne (Fresnela), co ułatwia penetrację wgłąb klatki piersiowej. Dzięki temu ultradźwięki przechodzą prawie bez artefaktów przez przestrzenie międzyżebrowe.

Lokalizacja okna akustycznego:

  • W III i IV przestrzeni międzyżebrowej wzdłuż linii przymostkowej lewej.
  • W okolicy koniuszkowej w V przestrzeni międzyżebrowej, w linii pachowej przedniej lub pomiędzy linią środkowo-obojczykową lewą a pachową przednią.

Podstawowe projekcje echokardiograficzne:

  1. Projekcja przymostkowa w osi długiej (PLAX): Umożliwia ocenę struktur serca wzdłuż długiej osi.
  2. Projekcja przymostkowa w osi krótkiej (PSAX): Pozwala na ocenę serca w przekroju poprzecznym.
  3. Projekcja IV-jamowa w V przestrzeni międzyżebrowej: Służy do oceny czterech jam serca.
  4. Projekcja V-jamowa w V przestrzeni międzyżebrowej: Umożliwia ocenę pięciu jam serca.
  5. Projekcja nadmostkowa: Używana do oceny struktur serca z góry.
  6. Projekcja podmostkowa: Pozwala na ocenę serca od dołu.

Dzięki tym projekcjom lekarze mogą dokładnie ocenić anatomię i funkcję serca, co jest kluczowe w diagnostyce i leczeniu chorób serca.


Ułożenie chorego:

  • Projekcja przymostkowa w osi długiej (ang. PLAX) oraz przymostkowa w osi krótkiej (ang. SAX): Pacjent leży na kozetce na lewym boku. Lewa ręka jest pod głową, prawa kończyna ułożona wzdłuż ciała, a nogi lekko ugięte w stawie kolanowym.
  • Projekcje IV i V-jamowe: Pacjent leży na lewym boku, jak opisano powyżej, z korpusem lekko przechylonym w stronę badającego.

Projekcje 4-koniuszkowe, głowice umieszcza się w V przestrzeni międzyżebrowej, w linii środkowo-obojczykowej z lekkich pochyleniem w stronę podbródka chorego. Niewielka rotacja głowicą zgodnie ze wskazówkami zegara zmienia projekcję z 4-jamowej na 2-jamową, w której widzimy lewy przedsione (LA) oraz lewą komorę (LV).

Technika posługiwania się głowicą:

  • Rotacja głowicy: Podczas wykonywania echokardiografii należy wykonywać ruchy rotacyjne głowicą, czyli przekręcanie jej zgodnie z ruchem wskazówek zegara lub w przeciwnym kierunku. Te manipulacje są szczególnie ważne przy przechodzeniu z projekcji PLAX do SAX.
  • Tilting (zmiana kąta ułożenia głowicy względem pacjenta): Pochylanie głowicy w stosunku do powierzchni klatki piersiowej. Jest to pomocne podczas projektowania SAX. Na początku obrazowania struktur serca w projekcji w osi krótkiej (SAX) widoczne są segmenty środkowe lewej komory oraz płatki zastawki mitralnej. Pochylając głowicę ku górze w kierunku badającego, przesuwamy wiązkę promieni USG w kierunku zastawki pnia płucnego oraz zastawki aortalnej. Pochylając głowicę ku dołowi, przesuwamy obraz z segmentów środkowych lewej komory do okolicy koniuszka serca.

Projekcja przymostkowa w osi krótkiej (SAX): Ta projekcja pozwala na ocenę segmentów środkowych lewej komory, przedniego i tylnego płatka zastawki mitralnej (MV), segmentów okołokoniuszkowych lewej komory, koniuszka lewej komory, segmentów podstawnych lewej komory, przedniej, bocznej i tylnej ściany lewej komory, przegrody międzykomorowej, prawej komory serca, zastawki aortalnej (płatki przednio-wieńcowy, lewo-wieńcowy i niewieńcowy), pola ujścia zastawki aortalnej (AVA), zastawki pnia płucnego, zastawki trójdzielnej oraz pnia płucnego.

Dzięki odpowiedniemu ułożeniu pacjenta i technice posługiwania się głowicą, możliwe jest uzyskanie dokładnych i klarownych obrazów serca, co jest kluczowe dla prawidłowej diagnozy i oceny stanu zdrowia pacjenta.

Projekcja przymostkowa w osi długiej (PLAX): W tej projekcji można zobaczyć lewą komorę serca (LV), przegrodę międzykomorową (IVS), tylną ścianę lewej komory (PW), lewy przedsionek serca (LAD), aortę (AO) – w tym opuszka, pierścień i część wstępująca, a także rozwarcie płatków zastawki aortalnej (Asc), prawą komorę (RV) oraz ujście lewej komory (LVOT).


Obrazowanie struktur serca w zależności od uzyskanej projekcji:

  • Projekcja przymostkowa w osi długiej (PLAX): W tej projekcji można zobaczyć lewą komorę serca (LV), przegrodę międzykomorową (IVS), tylną ścianę lewej komory (PW), lewy przedsionek serca (LAD), aortę (AO) – w tym opuszka, pierścień i część wstępująca, a także rozwarcie płatków zastawki aortalnej (Asc), prawą komorę (RV) oraz ujście lewej komory (LVOT).
  • Projekcja przymostkowa w osi krótkiej (SAX): Ta projekcja pozwala na ocenę segmentów środkowych lewej komory, przedniego i tylnego płatka zastawki mitralnej (MV), segmentów okołokoniuszkowych lewej komory, koniuszka lewej komory, segmentów podstawnych lewej komory, przedniej, bocznej i tylnej ściany lewej komory, przegrody międzykomorowej, prawej komory serca, zastawki aortalnej (płatki przednio-wieńcowy, lewo-wieńcowy i niewieńcowy), pola ujścia zastawki aortalnej (AVA), zastawki pnia płucnego, zastawki trójdzielnej oraz pnia płucnego.
  • Projekcja czterojamowa: W tej projekcji widoczne są lewa komora serca (ściana boczna, koniuszek, przegroda międzykomorowa), prawa komora (wolna ściana), prawy i lewy przedsionek serca, zastawka trójdzielna (TV) oraz zastawka mitralna (MV).
  • Projekcja pięciojamowa: Oprócz struktur widocznych w projekcji czterojamowej, w tej projekcji można zobaczyć także płatki zastawki aortalnej oraz ujście lewej komory (LVOT).

Dzięki tym różnym projekcjom lekarze mogą dokładnie ocenić różne części serca i jego funkcje, co jest kluczowe dla prawidłowej diagnozy i leczenia pacjentów z chorobami serca.


Słowniczek oznaczeń wykorzystywanych do opisu badania echokardiograficznego:

  • Ao (aorta): Podajemy wymiary pierścienia, opuszki oraz części wstępującej aorty.
  • IVS (intraventricular septum): Przegroda międzykomorowa.
  • LAD (left atrium diameter): Wymiar przedsionka lewego.
  • LVEDD (left ventricular end diastole diameter): Wymiar końcoworozkurczowy lewej komory.
  • LVOT (left ventricular outflow tract): Ujście lewej komory.
  • LVPW (left ventricular posterior wall): Tylna ściana lewej komory.
  • M-mode: Projekcja jednowymiarowa do oceny grubości ścian lewej komory, przegrody międzykomorowej, wymiaru przedsionka lewego (LAD), aorty (opuszka, pierścień, część wstępująca) oraz szerokości prawej komory.
  • RV (right ventricle): Prawa komora.

Wyjaśnienia oznaczeń stosowanych na wynikach badania echo serca.

Echokardiografia jest badaniem, które dostarcza szczegółowych informacji na temat struktury i funkcji serca. W trakcie badania używa się różnych projekcji i oznaczeń, które pomagają lekarzom w dokładnej ocenie stanu serca pacjenta.

M-mode to technika obrazowania jednowymiarowego, która pozwala na ocenę grubości ścian lewej komory, przegrody międzykomorowej, wymiaru przedsionka lewego (LAD) oraz aorty (opuszka, pierścień, część wstępująca). Jest również używana do oceny szerokości prawej komory.

LVEDD (left ventricular end diastole diameter) to wymiar końcoworozkurczowy lewej komory, który jest mierzony w celu oceny jej rozmiaru i funkcji.

IVS (intraventricular septum) odnosi się do przegrody międzykomorowej, która oddziela lewą i prawą komorę serca.

LVPW (left ventricular posterior wall) to tylna ściana lewej komory, której grubość i ruchomość są oceniane podczas badania.

RV (right ventricle) to prawa komora serca, której funkcja i struktura są również oceniane podczas echokardiografii.

LAD (left atrium diameter) to wymiar przedsionka lewego, który jest mierzony w celu oceny jego rozmiaru i funkcji.

Ao (aorta) obejmuje pomiar pierścienia, opuszki oraz części wstępującej aorty, co jest istotne dla oceny stanu tej dużej tętnicy.

LVOT (left ventricular outflow tract) to ujście lewej komory, które jest oceniane w celu zrozumienia przepływu krwi z lewej komory do aorty.

Dzięki tym oznaczeniom i technikom lekarze mogą dokładnie ocenić stan serca pacjenta, co jest kluczowe dla prawidłowej diagnozy i leczenia chorób serca.


Piśmiennictwo:

Bom N., Lancee C.T., Honkoop J. “Ultrasonic viewer for cross-sectional analyses of moving cardiac structures.” Biomed. Eng. 1971; 6:500. [PubMed] [Google Scholar]

Cerqueira M.D., Weissman N.J., Dilsizian V. “Standardized myocardial segmentation, nomenclature for tomographic imaging of the heart: a statement for healthcare professionals from the Cardiac Imaging Committee of the Council on Clinical Cardiology of the American Heart Association.” Circulation. 2002; 105:539. [PubMed] [Google Scholar]

Edelman S.K. Understanding Ultrasound Physics. 2nd ed. ESP Inc.; Texas: 1997. pp. 1–10. [Google Scholar]

Feigenbaum H. “Evolution of echocardiography.” Circulation. 1996; 93:1321. [PubMed] [Google Scholar]

Gardin J.M., Adams D.B., Douglas P.S. “Recommendations for a standardized report for adult transthoracic echocardiography: a report from the American Society of Echocardiography’s Nomenclature and Standards Committee and task force for a standardized echocardiography report.” J. Am. Soc. Echocardiogr. 2002; 15:275–290. [PubMed] [Google Scholar]

Henry W.L., DeMaria A., Gramiak R. “The American Society of Echocardiography, Committee on Nomenclature Standards: report on two-dimensional echocardiography.” Circulation. 1980; 62:212–222. [PubMed] [Google Scholar]

Holmes J.H. “Diagnostic ultrasound during the early years of A.I.U.M.” J. Clin. Ultrasound. 1980; 8:299–308. [PubMed] [Google Scholar]

Lang R.M., Bierig M., Devereux R.B. “Recommendations for chamber quantification: a report from the American Society of Echocardiography’s Guidelines, Standards Committee, the Chamber Quantification Writing Group, developed in conjunction with the European Association of Echocardiography, a branch of the European Society of Cardiology.” J. Am. Soc. Echocardiogr. 2005; 18:1440. [PubMed] [Google Scholar]

Lange R.A., Palka P., Burstow D.J., Godman M.J. “Three-dimensional echocardiography: historical development.” J. Clin. Ultrasound.

Mohamed A.A., Arifi A.A., Omran A. “The basics of echocardiography.” J. Saudi Heart Assoc. 2010 Apr; 22(2): 71–76. Published online 2010 Mar 1. doi: 10.1016/j.jsha.2010.02.011 PMCID: PMC3727500 PMID: 23960599.